Tuesday, June 25, 2013

Jette-grattis till Hedwig!

Eller du kanske stafvar Hedvig, med enkelt v? I alla fall litet latin om dagens helgon för din födelsedag (och om du intet gillar det nu, kanske du gör det sednare):

25:o [die] Junii [mensis]

Septimo Kalendas Julii.

In territorio Guleti, prope Nuscum, sancti Gulielmi Confessoris, Patris Eremitarum Montis Virginis.

Apud Beroeam natalis sancti Sosipatris, qui fuit discipulus beati Pauli Apostoli.

Romae sanctae Luciae, Virginis et Martyris, cum aliis viginti duobus.

Alexandriae sancti Gallicani Martyris, viri Consularis, qui, sublimatus infulis triumphalibus et Constantino Augusto carus, a sanctis Joanne et Paulo ad Christi fidem conversus est; eaque suscepta, cum sancto Hilarino secessit ad Ostia Tiberina, atque ibi hospitalitati et infirmorum servitio totum se dedit. Cujus rei fama in toto Orbe divulgata, multi undique illuc venientes videbant virum ex Patricio et Consule lavare pauperum pedes, ponere mensam, aquam manibus effundere, languentibus sollicite ministrare et cetera pietatis officia exhibere. Ipse postmodum, sub Juliano Apostata, inde expulsus, Alexandriam perrexit; ibique, cum a Rauciano Judice sacrificare cogeretur et contemneret, ideo, percussus gladio, Christi Martyr effectus est.

Sibapoli, in Mesopotamia, sanctae Febroniae, Virginis et Martyris; quae, in persecutione Diocletiani, sub Sileno Judice, ob fidem et pudicitiam servandam, primo virgis caesa et equuleo torta, deinde pectinibus laniata atque igne succensa, demum, excussis dentibus ac mammis pedibusque abscissis, capitis damnata, tot passionum ornata monilibus migravit ad Sponsum.

Apud Rhegium sancti Prosperi Aquitani, ejusdem urbis Episcopi, eruditione ac pietate insignis, qui adversus Pelagianos, pro fide catholica, strenue decertavit.

Taurini natalis sancti Maximi, Episcopi et Confessoris, doctrina et sanctitate celeberrimi.

In Hollandia sancti Adelberti Confessoris, qui fuit discipulus sancti Willibrordi Episcopi.
Et alibi aliorum plurimorum sanctorum Martyrum et Confessorum, atque sanctarum Virginum. R. Deo gratias.


25:o = vigesimo quinto = 25:te (i ablativ)
die = ablativ af dies, masculinum eller femininum = dag
substantiv och bestämning i ablativ = stället eller tidpuncten, t ex datum
Junii mensis = genitiv af Junius mensis = månaden Juni
septimo (die ante) kalendas Julii (mensis)
septimo = sjunde (i ablativ, med die)
ante = innan, före, framför (med ackusativ)
kalendas = ackusativ af kalendae (femininum pluralis) = första i månaden (räknadt MED det datumet bland de sju dagarne, d v s sex dagar innan)
in = i eller på (med ablativ)
territorio = ablativ af territorium (neutrum) = trakt
Guleti = genitiv af Guletum = Goleto (lefver qvar som namnet på klostret)
prope = nära (med ackusativ)
Nuscum = Nosco
[natalis] = födelsedag (om helgonen deras himmelska, d v s deras dödsdag på jorden)
sancti = genitiv af sanctus = helige
Gulielmus = Wilhelm eller italienska Gulielmo
Confessoris = genitiv af confessor = bekännare
Patris = genitiv af Pater = fader
Eremitarum = genitiv pluralis af Eremita (masculinum eller femininum) = munk, eremit
Montis Virginis = genitiv af Mons Virginis = Montevergine [den heliga Jungfruns Berg]
Apud = vid (med ackusativ)
Beroea = vet ej hvar det ligger
qui = masculinum singular af qui, quae, quod = som
fuit = 3 p sg, perfect = var (med nominativ « efter »)
discipulus = lärjunge
beatus = masc sg nominativ beatus, ta, tum = salig
Paulus = Paulus
Apostolus = apostel
Romae = genitiv, dativ eller locativ af Roma = i Rom
Luciae = genitiv af Lucia (intet henne vi fira 13 december, hon var från Sicilien!)
Virginis = genitiv af Virgo = Jungfru
et = och
Martyris = genitiv af Martyr = som på svenska
cum = med (med ablativ)
aliis = dativ eller ablativ pluralis af alius, alia, aliud = andra
viginti = tjugo (bögs intet)
duobus = dativ eller ablativ af duo = två
Alexandriae = jfr Romae
viri = genitiv af vir (det heter vir och intet "virus", som betyder "gift") = man
vir Consularis = man som varit Consul (ett slags ett-års-president, men med två i taget)
sublimatus = upphögd
infulis triumphalibus = ablativ pluralis af infula triumphalis = ett litet plagg man bar som segrande general, mostvarar numera médailler
Constantino Augusto = dativ af kejsare Constantin
carus = kär, dyrbar (med dativ för den man är kär för)
a / ab / abs = af (med ablativ, t ex för agent)
Joanne et Paulo = ablativerna af Joannes et Paulus (två helgon i canon-bönen, intet att förvexla med apostlarne)
ad = till (med ackusativ)
Christi fidem = ackusativ af Christi fides = christendomen
conversus est = omvändes
eâque susceptâ = ablativ af eaque suscepta = « med denna antagen » = efter att ha antagit denna
Ostia Tiberina = Tiberns Mynningar = Ostia
atque = och
ibi = der
hospitalitati = dativ af hospitalitas = åt gästfrihet
infirmorum = de sjukas
infirmorum servitio = dativ af infirmorum servitium = åt sjukvård
totum se = sig sjelf hel och hållen
dedit = gaf, med « se » egnade sig (se i ackusativ , det man egnar sig åt i dativ)
cuius rei famâ = « hvilken saks rykte » = och/men ryktet derom
in totô orbe = på hela klotet (d v s hela den del man ansåg bebodd af civiliserade menniskor)
divulgatâ = femininum ablativ sg af divulgatus, -ta, -tum = utbredd
… famâ … divulgatâ = när ryktet … spridt sig … så :
multi = många
undique = från alla håll
illûc = dit
venientes = kommande
videbant = sågo
virum = ackusativ af vir = mannen
ex Patricio et Consule = från att ha varit Patricier och Consul
lavare = tvaga, tvätta
videbant virum … lavare … ponere … = sågo mannen … tvätta … sätta (som « put »)
pauperum = genitiv pluralis af pauper = de fattigas
pedes = ackusativ pluralis af pes = fötter
ponere = sätta, ställa, lägga (som « put »)
mensam = ackusativ af mensa = bordet
ponere mensam = duka bordet
aquam manibus effundere = hälla vatten på händerna
languentibus sollicite ministrare = tjena de febersjuka med omsorg
cetera officia pietatis = fromhetens öfriga pligter
exhibere = utöfva
ipse = densamme
postmodum = post modum = « efter kort » = inom kort
sub Juliano Apostata = under Julianus Affällingen
inde = derifrån
expulsus = förvisad
Alexandriam perrexit = nådde Alexandria (när Kairo i Egypten, förmodligen)
ibique = ibi [der] + -que [och …] = och der
cum … cogeretur = när han tvingades / höll på att tvingas
a Rauciano Judice = af domaren Raucianus
sacrificare = att offra (till afgudarne)
… et contemneret = och [när han] föraktade (domarens order)
ideo = derföre
percussus gladio = ihjelslagen med svärd
Christi Martyr effectus est = blef han Christi martyr.

Nu får pappa hjelpa dig med resten om du ber honom vänligt!

Hans-Georg (som ni mötte på bussen)

No comments: